Sztuki walki pochodzące z Japonii mają długą tradycję, a każda z nich wykształciła własny, charakterystyczny strój treningowy. Choć na pierwszy rzut oka kimona używane w karate, judo i aikido mogą wydawać się podobne, istnieją między nimi istotne różnice wynikające z odmiennej historii, filozofii i wymagań technicznych każdej z tych dyscyplin. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe nie tylko dla początkujących adeptów, ale także dla wszystkich pasjonatów japońskiej kultury walki.

Pochodzenie i historia strojów do sztuk walki

Tradycyjne stroje treningowe w japońskich sztukach walki wywodzą się z codziennych ubrań noszonych przez Japończyków w okresie Edo (1603-1868). Stopniowo ewoluowały, dostosowując się do specyficznych wymagań poszczególnych dyscyplin i nabierając charakterystycznych cech.

Warto zaznaczyć, że choć potocznie wszystkie te stroje nazywamy „kimono”, w Japonii termin ten odnosi się głównie do tradycyjnego stroju ceremonialnego. Właściwe nazwy strojów treningowych to:

• Karategi – strój do karate
• Judogi – strój do judo
• Aikidogi – strój do aikido

Mimo to, określenie „kimono” zadomowiło się w języku potocznym i jest powszechnie używane również przez praktyków tych sztuk walki.

Karategi – strój do karate

Karategi to strój charakteryzujący się lekką i przewiewną konstrukcją, zaprojektowany z myślą o dynamicznych ruchach typowych dla karate, które obejmują głównie uderzenia, kopnięcia i bloki.

Główne cechy karategi:

Materiał – wykonany z lekkiej, przewiewnej bawełny, która umożliwia szybkie ruchy i nie ogranicza mobilności. Gramatura tkaniny zwykle waha się od 8 oz (bardzo lekkie) do 14 oz (cięższe, używane przez zaawansowanych).

Krój – bluza ma krótsze rękawy kończące się mniej więcej w połowie przedramienia, co zapewnia swobodę wykonywania bloków i uderzeń. Spodnie również są nieco krótsze, zwykle kończą się tuż nad kostką.

Pas (obi) – węższy niż w judo, zazwyczaj o szerokości około 4-5 cm. Kolor pasa oznacza stopień zaawansowania adepta.

Karategi jest zwykle biały, choć w niektórych stylach karate (np. kyokushin) zaawansowani praktycy mogą nosić czarne bluzy, co podkreśla ich poziom mistrzostwa i doświadczenie.

Judogi – strój do judo

Judogi zostało zaprojektowane przez twórcę judo, Jigoro Kano, specjalnie z myślą o wytrzymałości na silne chwyty, rzuty i trzymania charakterystyczne dla tej dyscypliny. Jest to prawdopodobnie najbardziej wytrzymały ze wszystkich strojów do japońskich sztuk walki.

Kluczowe cechy judogi:

Materiał – wykonany z grubej, wytrzymałej bawełny (zwykle o gramaturze od 550 do 950 g/m²), która jest w stanie wytrzymać silne chwyty i szarpnięcia. Bluza ma specjalne wzmocnienia w kluczowych miejscach, takich jak kołnierz i ramiona.

Krój – bluza ma dłuższe rękawy sięgające prawie do nadgarstków, co umożliwia wykonywanie chwytów za rękaw. Spodnie są również dłuższe niż w karategi i sięgają do kostek.

Kołnierz – znacznie grubszy i sztywniejszy niż w karategi, co jest kluczowe, gdyż stanowi jeden z głównych punktów chwytu podczas walki.

Pas (obi) – szerszy (około 5-6 cm) i grubszy niż w karate, co zapewnia większą wytrzymałość podczas chwytów.

Tradycyjny kolor judogi to biały, choć na zawodach międzynarodowych drugi zawodnik często nosi niebieskie judogi dla łatwiejszego rozróżnienia przez sędziów i widzów.

Aikidogi – strój do aikido

Aikidogi łączy w sobie elementy strojów do karate i judo, co doskonale odzwierciedla charakter tej sztuki walki, która skupia się na harmonijnym przekierowywaniu energii przeciwnika i wykonywaniu płynnych dźwigni.

Charakterystyczne cechy aikidogi:

Materiał – zwykle wykonany z bawełny o średniej gramaturze, cięższej niż karategi, ale lżejszej niż judogi. Zapewnia to odpowiednią wytrzymałość na chwyty, ale też swobodę ruchów niezbędną w płynnych technikach aikido.

Krój – bluza ma szerokie rękawy podobne do judogi, ale często nieco krótsze. Spodnie przypominają te z judogi, z szerokimi nogawkami sięgającymi do kostek.

Hakama – najbardziej charakterystycznym elementem stroju do aikido jest hakama, czyli rodzaj spódnico-spodni, które nosi się na tradycyjnych spodniach. Hakama jest zwykle czarna lub granatowa i noszona przez osoby z wyższymi stopniami (choć w niektórych szkołach wszyscy adepci noszą hakamę od początku treningów).

Pas (obi) – podobny do tego używanego w karate, ale system kolorów pasów w aikido jest znacznie prostszy – najczęściej występują tylko dwa kolory: biały dla początkujących i czarny dla zaawansowanych.

Praktyczne różnice w użytkowaniu

Różnice między strojami nie są przypadkowe – każdy z nich został zaprojektowany z myślą o specyficznych wymaganiach danej sztuki walki:

Karategi – lekki i przewiewny, pozwala na szybkie, dynamiczne ruchy i kopnięcia. Krótsze rękawy nie przeszkadzają podczas wykonywania bloków i uderzeń, a podczas intensywnego treningu zapewniają lepszą wentylację.

Judogi – wytrzymały i gruby, zaprojektowany tak, by można było chwytać za kołnierz i rękawy podczas rzutów. Musi wytrzymać silne szarpnięcia i tarcie o matę, a jego konstrukcja umożliwia wykonywanie technik opartych na chwytach za materiał.

Aikidogi – łączy cechy obu powyższych, umożliwiając zarówno płynne ruchy, jak i wytrzymałość na chwyty. Hakama dodatkowo pomaga w utrzymaniu prawidłowej postawy i ukrywa ruchy stóp przed przeciwnikiem, co ma znaczenie taktyczne.

Symbolika i etykieta związana ze strojami

W japońskich sztukach walki strój nie jest tylko ubiorem treningowym, ale niesie ze sobą głęboką symbolikę i jest elementem duchowej drogi adepta:

Kolor biały – symbolizuje czystość intencji i ducha. We wszystkich trzech dyscyplinach początkujący noszą białe stroje, co podkreśla pokorę i gotowość do nauki.

System pasów – w karate i judo rozbudowany system kolorowych pasów oznacza poziom zaawansowania adepta. W aikido system ten jest uproszczony, co odzwierciedla filozofię tej sztuki walki, mniej skupioną na rywalizacji, a bardziej na osobistym rozwoju.

Hakama w aikido – poza praktycznym zastosowaniem, symbolizuje siedem cnót budo (drogi wojownika): uprzejmość, honor, uczciwość, odwagę, dobroć, skromność i lojalność. Każdy fałd hakamy reprezentuje jedną z tych wartości.

Właściwe noszenie i dbanie o strój jest ważnym elementem etykiety (reishiki) w japońskich sztukach walki. Czysty, wyprasowany strój jest wyrazem szacunku dla tradycji, nauczyciela i współćwiczących. Prawidłowe składanie stroju po treningu to również element dyscypliny i szacunku dla drogi, którą adept podąża.

Podsumowanie

Choć na pierwszy rzut oka stroje do karate, judo i aikido mogą wydawać się podobne, różnią się one znacząco pod względem konstrukcji, materiału i kroju. Różnice te nie są przypadkowe – odzwierciedlają unikalny charakter i filozofię każdej z tych sztuk walki oraz praktyczne wymagania technik w nich stosowanych:

• Karategi – lekki i przewiewny, zaprojektowany do dynamicznych technik uderzanych
• Judogi – gruby i wytrzymały, przystosowany do chwytów i rzutów
• Aikidogi – pośredni między nimi, z charakterystyczną hakamą dla zaawansowanych

Wybór odpowiedniego stroju jest istotny nie tylko ze względów praktycznych, ale także jako wyraz szacunku dla tradycji danej sztuki walki. Dla początkujących adeptów poznanie różnic między tymi strojami stanowi pierwszy krok w zrozumieniu unikalnego charakteru każdej z tych fascynujących japońskich dyscyplin, które łączą w sobie nie tylko aspekt fizyczny, ale również duchowy i filozoficzny.